Khi lựa chọn vùng đất để lập trang trại hữu cơ, một trong những vấn đề hết sức quan trọng là lựa chọn vị trí cũng như việc thiết kế sao cho có thể loại bỏ hoặc hạn chế tới mức tối đa các rủi ro từ bên ngoài có thể mang tới cho trang trại là điều kiện hết sức quan trọng. Muốn thế chúng ta cần nhận diện được các mối nguy hiện hữu và tiềm tàng, cũng như cách thức loại bỏ chúng ra khỏi danh sách mối nguy cho trang trại. Việc đánh giá mối nguy, lấy mẫu xét nghiệm và xử lý mối nguy sẽ được đề cập chi tiết và cụ thể trong bài.

I. ĐÁNH GIÁ MỐI NGUY

Trước hết chúng ta cần nhận diện và liệt kê ra tất cả mối nguy hiện hữu và tiềm tàng. Sau đây là những mối nguy thường được các chuyên gia chứng nhận quan tâm hàng đầu:

1. Vùng đất trồng

Ngay từ khi có ý tưởng tìm kiếm vị trí đất để lập trang trại hữu cơ thì ngoài các yêu cầu căn bản như phải nằm trong khu vực quy hoạch sản xuất nông nghiệp của địa phương, phù hợp về điều kiện nông hoá thổ nhưỡng, thời tiết khí hậu thì việc thẩm định xem khu vực có những vấn đề rủi ro về ô nhiễm đất đai không. Điều này tùy thuộc rất lớn vào điều kiện tự nhiên và lịch sử hình thành địa lý khu vực. Chẳng hạn, ở một số địa phương tại Việt nam bị ảnh hưởng nghiêm trọng của chất độc Dioxin. Cũng có thể là khu vực từng là khu chứa chất thải công nghiệp, bãi rác sinh hoạt... Muốn biết chất lượng đất trồng có đạt các tiêu chí về tiêu chuẩn ngành thì tiến hành lấy mẫu và đối chiếu với các quy định. Cụ thể đối với các chỉ tiêu kim loại nặng thì đối chiếu với QCVN-03MT2015BTNMT.

2. Nguồn nước tưới tiêu

Nguồn nước cũng là một trong những yếu tố quan trọng khi lựa  chọn vùng trồng và vấn đề tưới tiêu. Nước không chỉ là vấn đề đạt tiêu chuẩn tưới tiêu mà tính ổn định và chủ động về nguồn nước là điện kiện bắt buộc. Ngoài ra, nguồn nước có thải của khu vực xung quanh cũng là một vấn đền cần lưu ý. Nhìn chung, dù là nước tưới hay nước mặt của khu vực vùng trồng cần đạt các tiêu chuẩn ngành và được quy định cụ thể QCVN-08MT2015BTNMT.

3. Các cơ sở công nghiệp và dân cư xung quanh

Một trong những mối nguy khác từ bên ngoài có thể gây ra ô nhiễm cho vùng trồng đó là các cơ sở, khu công nghiệp, và dân cư sinh sống xung quanh khu vực canh tác. Chính các tác nhân này có thể gây ra những rủi ro tiềm tàng cho khu vực chứng nhận. Các rủi ro có thể đến trực tiếp từ chất thải sinh hoạt, qua tầng nước ngầm hoặc theo đường không khí. Do đó, trước khi quyết định lựa chọn vùng trồng hữu cơ thì cũng cần xem xét yếu tốt này. Cách tốt nhất là mời chuyên gia tới thẩm định và lấy mẫu đất, nước để xét nghiệm mối nguy để xác định mức độ nghiêm trọng trước khi ra quyết định.

II. LẤY MẪU VÀ XÉT NGHIỆM CHẤT LƯỢNG ĐẤT, NƯỚC, NÔNG SẢN

Sau khi đã xác định được vùng trồng theo các tiêu chí đề cập ở trên thì tốt nhất nên tiến hành lấy mẫu đất, nước xét nghiệm chất lượng và tham chiếu với quy chuẩn ngành.

Cách thức lấy mẫu, số lượng mẫu và vị trí lấy mẫu cũng là một trong những kiến thức căn bản cần chú ý:

Lưu ý, đối với chứng nhận lần đầu thì việc lấy mẫu xét nghiệm là một yêu cầu bắt buộc. Trong trường hợp duy trì chứng nhận thì việc lấy mẫu định kỳ được khuyến khích hoặc mỗi khi được đơn vị chứng nhận yêu cầu nếu có mối nguy tiềm tàng.

III. XỬ LÝ MỐI NGUY

Sau khi đã tiến hành lựa chọn vị trí vùng trồng, phân lô, và có kết quả xét nghiệm mẫu đất, nước cần tiến hành đánh giá theo quy định ngành để có những cách xử lý phù hợp. Nếu mẫu chưa đạt hay vẫn còn những tồn tại thì cần hỏi ý kiến chuyên gia hoặc đơn vị chuyên môn để có hướng xử lý phù hợp hay quyết định dừng lại.

Về cơ bản có hai nhóm giải pháp ứng với hai nhóm mối nguy. Theo đó, nếu mối nguy mang tính tác động của ngoại cảnh như nguồn nước, nhà máy, dân cư hay có thể là do ruộng của các cánh đồng bên cạnh thì khi đó biện pháp xây dựng hàng rào, dải và hào cách ly là biện pháp phổ biến nhất. Trường hợp, mối nguy tiềm tàng do nội tại vùng trồng như đất bị ô nhiễn... thì áp dụng các biện pháp cải tạo và lộ trình chuyển đổi là cách thức được khuyến cáo.

QNQ.vn