Chuyển đổi nhỏ được thực hiện ở Đông Bắc Ấn Độ đã đặt nền tảng mạnh mẽ cho sự chuyển đổi có quy mô lớn hơn tại các vùng còn lại của đất nước và cho cả thế giới. Đó chính là áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ.

Ấn Độ, một đất nước có nền nông nghiệp tiến bộ được giới thiệu rộng rãi cùng với các loại phân bón và thuốc trừ sâu. (Ảnh qua vox-cdn.com) 15 năm trước, bang Sikkim nhỏ bé của Ấn Độ đã đưa ra một thử nghiệm tiến bộ, các nhà lãnh đạo đã quyết định loại bỏ thuốc trừ sâu khỏi các nông trại trong tiểu bang. Đây là một hành động chưa từng có tiền lệ trước đó ở Ấn Độ và có lẽ là cả trên thế giới. Sự thay đổi này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với Ấn Độ, vì sự tiến bộ trong ngành nông nghiệp nước này được xác định dựa trên việc phân bón và thuốc trừ sâu giúp tăng sản lượng lương thực, ngăn chặn nạn đói và giảm sự phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài. Tuy nhiên, chính việc sử dụng bừa bãi thuốc trừ sâu đã làm gia tăng tỷ lệ ung thư trong các khu vực canh tác nông nghiệp. Kéo theo đó là sông ngòi bị ô nhiễm và đất đai trở nên cằn cỗi. Các nhà lãnh đạo bang Sikkim nói rằng, họ tiến hành việc chuyển đổi này vì tất cả mối lo ngại và vì dư lượng thuốc trừ sâu ảnh hưởng đến cá, rau củ, gạo… Nhờ đó sức khỏe tổng thể tại bang Sikkim tốt lên, và chính phủ của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã phổ biến mô hình canh tác hữu cơ trên khắp Ấn Độ, chi khoảng 119 triệu USD hỗ trợ nông dân trên toàn quốc. Không những thế, bang Sikkim còn có thể trở thành mô hình toàn cầu khi thế giới ngày càng quan tâm đến thực phẩm hữu cơ.

Thủ tướng Ấn Độ Shri Narendra Modi (choàng khăn đỏ) đến thăm triển lãm sản phẩm hữu cơ ở thành phố Gangtok, bang Sikkim, Ấn Độ, ngày 19/1/2016. (Ảnh qua smartindianagriculture.com)

Kể từ khi chuyển sang phương thức canh tác hữu cơ, chính quyền bang Sikkim đã cấm sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học, giúp nông dân xác nhận khoảng 77 ha đất nông nghiệp hữu cơ. Thậm chí vào ngày 1/4, chính quyền bang này còn cấm nhập khẩu các loại rau phi hữu cơ từ các bang khác. Nhưng việc chuyển đổi không phải lúc nào cũng dễ dàng. Bởi một số nông dân than phiền rằng sản lượng đã bị giảm sút đáng kể và họ không nhận được sự hỗ trợ đầy đủ từ chính phủ. Mặt khác, diện tích đất nông nghiệp ở tiểu bang Sikkim chiếm khoảng 2,2 triệu ha, một con số rất khiêm tốn so với 162 triệu ha đất nông nghiệp trên khắp Ấn Độ. (Hoa Kỳ cũng có khoảng 2 triệu ha đất canh tác hữu cơ). Trong khi đó, nhu cầu về thực phẩm hữu cơ của người dân Ấn Độ lại gia tăng nhanh chóng. Chính mối lo ngại về tác hại của thuốc trừ sâu và mong muốn ăn thực phẩm không có hóa chất đã thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ sản phẩm hữu cơ trên thị trường tăng đến 25%/năm, cao hơn toàn cầu là 16%/năm, theo nghiên cứu gần đây của Hiệp hội Thương mại Và Công nghiệp Ấn Độ. Nghiên cứu cho thấy, thị trường dành cho các sản phẩm hữu cơ là khoảng 600 triệu USD (450 triệu bảng Anh) và con số đầu tư vào nó có thể lên đến 1 tỷ USD trong những năm tới. Theo đó, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phúc lợi Nông dân Ấn Độ Radha Mohan Singh nói: “Đây là thời điểm quan trọng đối với Ấn Độ”. Trong một buổi diễn thuyết kéo dài 5 giờ, Thông đốc bang Sikkim, ông Pawan Kumar Chamling, cũng khuyến khích mọi người hãy giữ lấy lối sống thân thiện với môi trường. Ông phát biểu rằng: “Cách tiếp cận của Sikkim đang bắt đầu được toàn thế giới áp dụng. Đây chính là tầm nhìn của chúng ta!”. Ông Chamling, 67 tuổi, chính là người khởi xướng việc áp dụng hình thức canh tác hoàn toàn hữu cơ cho bang Sikkim, kể từ khi tiểu bang này đưa ra chương trình chuyển đổi vào năm 2003. Ông nói: “Khi chúng tôi quyết định lựa chọn hình thức canh tác hữu cơ ở bang Sikkim, chúng tôi phải đối mặt với nhiều thách thức. Các nông dân không biết nông nghiệp hữu cơ là gì, nên việc giáo dục và hướng dẫn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi. Dần dần mọi người sẽ hiểu và ủng hộ chúng tôi”. Mặt khác lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm phi hữu cơ từ các bang khác đã khiến thị trường hỗn loạn, giá bắp cải tăng lên gấp 3 lần, các thương nhân bắt đầu nổi dậy và Đảng đối lập cũng đứng lên phản đối. Nhưng bỏ qua tất cả, ông Chamling khẳng định một cách tự tin rằng sự hỗn loạn này sẽ tự nhiên biến mất. Chính quyền tiểu bang đang đưa ra giá bán rau hữu cơ theo mùa cho người dùng để giữ mức giá phải chăng và hợp túi tiền. Trong tương lai gần sẽ không có thay đổi nào về kế hoạch canh tác nông nghiệp hữu cơ ở Sikkim, khi ông Chamling bắt đầu nỗ lực bảo tồn hệ sinh thái mong manh của vùng đất này với hàng trăm loài chim, hoa lan hoang dã… Sikkim.

Ngoài các lợi ích về sức khỏe, các biện pháp canh tác hữu cơ còn giúp bang Sikkim giữ gìn hệ sinh thái. (Ảnh qua Washington Post)

Để khuyến khích nông dân chuyển sang sử dụng chất hữu cơ, bang Sikkim đã giảm nguồn cung cấp thuốc trừ sâu và phân bón hóa học, đưa ra chương trình giáo dục và xây hàng ngàn hố ủ phân. Ngoài ra, tiểu bang này cũng cấm sử dụng vật liệu nhựa. Thay vào đó các quầy hàng thức ăn nhẹ bên đường phải sử dụng các tấm lá.

Bang Sikkim cũng cấm các đồ đựng thức ăn bằng nhựa. Bây giờ các hàng quán bên đường sử dụng lá cây hình đĩa để đựng thực phẩm. (Ảnh qua Washington Post)

Đến năm 2016, 77 ha đất canh tác đã được chứng nhận là đất hữu cơ. Nhìn lại quá trình chuyển đổi canh tác hữu cơ hơn một thập kỷ qua, có thể thấy đây không phải là điều dễ dàng. Bởi rất nhiều nông dân cho biết thu nhập của họ đã bị suy giảm hoặc không có khả năng gieo trồng nhiều giống cây cùng một lúc. Ông Pem Dorjee Sherpa, nông dân trồng khoai tây và bạch đậu khấu cho hay, thu nhập của ông suy giảm đáng kể khi không dùng thuốc trừ sâu. Ông than phiền rằng người nông dân cần được tiếp cận với thị trường, phân hữu cơ và chương trình đào tạo tốt hơn. Ông nói: “Chúng tôi vẫn chưa nhận được lợi ích từ việc chuyển đổi canh tác hữu cơ”. Bà Sonam Taneja – Giám đốc chương trình về an toàn thực phẩm và chất độc tại Trung tâm Khoa học và Môi trường, một tổ chức nghiên cứu và vận động ở New Delhi, cũng nhận được phản hồi tương tự khi bà đến thăm 16 nông trại trên toàn tiểu bang vì một báo cáo được đưa ra năm 2017. Bà phát biểu rằng: “Thông tin tôi nhận được là nông dân đang vật lộn và chiến đấu với sâu bệnh, sản lượng lương thực bị suy giảm. Do đó, họ rất khó chịu”. Năng suất của hầu hết các loại cây trồng vẫn giữ nguyên, ngoại trừ cam, nhưng bang Sikkim có thể sẽ tiếp tục phải dựa vào các sản phẩm thông thường từ các tiểu bang khác để nuôi sống chính nó, báo cáo cho biết. Vào tháng 4, các quan chức bang Sikkim đã mở 2 khu chợ cho người nông dân có thể bán sản phẩm trực tiếp cho người dùng, và bổ sung hơn 20 phương tiện giúp nông dân vận chuyển hàng hóa đến chợ dễ dàng hơn. Các quan chức cũng tuyên bố rằng, việc chuyển đổi canh tác hữu cơ đang mang đến lợi ích lớn cho sức khỏe người dân Sikkim. Chương trình cũng tỏ ra hữu ích với quần thể ong đang bị suy yếu. Năng suất của bạch đậu khấu, phụ thuộc phần lớn và sự thụ phấn chéo của ong, đã tăng hơn 30% kể từ năm 2014. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi nền nông nghiệp Ấn Độ sang hình thức canh tác hữu cơ cũng đặc biệt có lợi cho ngành du lịch. Trong những năm qua, nhu cầu du lịch sinh thái và kỳ nghỉ nông trại ngày càng gia tăng. Tạp chí du lịch uy tín Lonely Planet đã xếp Sikkim vào danh sách điểm đến hàng đầu thế giới trong năm 2014 , và số lượng du khách nước ngoài ghé thăm nơi đây đã tăng lên gấp đôi so với năm 2011. Kết quả là nó đã góp phần làm tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội của tiểu bang từ 5 – 8% trong năm 2016 – 2017.

Nông dân hướng dẫn du khách vào thăm quan ruộng lúa hữu cơ. (Ảnh qua NELive.in)

Ông Khorlo Bhutia, thư ký bang Sikkim cho hay: “Việc canh tác hữu cơ có tác động rất lớn. Vì nó mang đến môi trường sống lý tưởng, bầu không khí trong lành, nước và nguồn thức ăn không hề chứa hóa chất”. Các chuyên gia khác cho rằng, thị trường sản phẩm hữu cơ của Ấn Độ được thúc đẩy phát triển phần lớn nhờ tầng lớp đô thị trung lưu. Họ là những người có ý thức về sức khỏe và giống lên hồi chuông báo động về việc lạm dụng thuốc trừ sâu. Tiếp tục đẩy mạnh việc chuyển đổi canh tác hữu cơ, Ấn Độ khuyến khích người nông dân tham gia vào quy trình chứng nhận hữu cơ tự điều tiết có chi phí thấp hơn các nhà tư vấn bên ngoài. Nó sẽ giúp cho các sản phẩm hữu cơ của họ dễ dàng tiếp cận thị trường trong nước hơn. Ông Choitresh Kumar Ganguly, một nông dân hữu cơ Ấn Độ, Ủy ban Liên đoàn Nông nghiệp Hữu cơ Quốc tế cho biết: Sikkim có thể là một mô hình tiêu biểu cho các tiểu bang khác như Kerala và Meghalaya, những nơi đang có kế hoạch thực hiện chuyển đổi nông nghiệp hữu cơ. Ngoài ra, đất nước láng giềng của bang Sikkim là vương quốc Bhutan cũng đang có ý định tương tự trong năm 2020. Ông nói: “Sikkim hiển nhiên là con đường phía trước. Ý chí chính trị của tiểu bang này mạnh hơn bất kỳ tiểu bang nào khác. Họ đã làm rất tốt. Họ đã không sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, nhờ vậy mà các sản phẩm nông nghiệp của họ dễ dàng đi vào các thị trường khác hơn nhiều tiểu bang trong nước. Tuy nhiên, cần có nhận thức lớn và nó đang phát triển rất chậm”.

Tú Văn

Nguồn: theo Independent